Erresistentziak: serie, paralelo eta mistoak

Erresistentzia elektrikoa (R) korronte elektrikoak material baten zehar igarotzeko aurkitzen duen duen oztopo maila da. Erresistentziaren unitatea Nazioarteko Unitate Sisteman Ohma (Ω) da.

Osagai elektriko baten erresistentzia kalkulatzeko Ohmen legea erabiltzen da:

 osagai baten erresistentzia elektrikoa da eta bere unitatea ohm-a (Ω) da.

${\displaystyle V\,}$ osagai elektrikoari ezarritako potentzial diferentzia da eta bere unitatea volt-a (V) da.

${\displaystyle I\,}$ osagai elektrikoa zeharkatzen duen korronte elektrikoa da eta bere unitatea anperea (A) da.

Objektu baten erresistentzia elektrikoa nagusiki faktore biren araberakoa da: zein materialek osatzen duen, eta bere forma. Materiale bat hartuta, honen erresistentzia bere zeharkako-sekzioaren alderantzizko proportzionala izango da. Kobrezko hari batek, adibidez, erresistentzia txikiagoa izango du haria sendoagoa bada. Honetaz gain, erresistentzia luzerarekiko proportzionala da. Kobrezko hari batek, adibidez, erresistentzia haundiagoa izango du luzeagoa bada.

Bere luzera osoan zeharkako-sekzio uniformea duen materiale baten ${\displaystyle R}$ erresistentzia eta ${\displaystyle G}$ konduktantzia hurrengoak dira:

non ${\displaystyle \ell }$ eroaleraren luzera, metrotan (m); ${\displaystyle A}$ eroaleran zeharkako-sekzioa metro karratutan (m²); rho (${\displaystyle \rho }$) erresistibitate elektrikoa (edo erresistentzia espezifikoa) ohm-metrotan (Ω·m); eta sigma (${\displaystyle \sigma }$) eroankortasun elektrikoa(edo konduktantzia espezifikoa) siemens-metrokotan (S/m) diren.

Erresistentzia eta konduktantzia alderantzizkoak dira (${\displaystyle R=1/G}$ ), eta materialaren eta honen geometriaren araberakoak dira. Erresistibitatea eta eroankortasuna materialearen araberako konstanteak dira, geometriarekiko independienteak, eta beraien artean alderantzizkoak (${\displaystyle \rho =1/\sigma }$).

Formula hau ez da zehatza, korronte dentsitatea eroale osoan uniformea dela suposatzen duelako, eta hau ez da beti egia. Hala ere, eroale luze eta meheentzat, kable elektrikoak adibidez, hurbilketa on bat da.

Korronte alternoarekin ere formula hau ez da zehatza, gainazal-efektuak eroalearen erdialdean korronte fluxua gutxitzen duelako. Ondorioz, erresistentzia uste baino haundiagoa da.

Erresistentziak seriean. Kontuan hartu tentsioak banatu egiten direla.

Erresistentzia batzuk seriean daudela diogu, bata bestearen ostean kokatuta daudenean.

Seriean dauden erresistentzien adierazpena:

Seriean dauden erresistentzia batzuek korrontea pasatzeari egindako eragozpena horietako bakoitzak jarritakoaren batura da, eta erraz uler daiteke hori.

Aurreko irudiko adibidean 3 erresistentzia daude seriean, 10 W-ekoa, 20 W-ekoa eta 5 W-ekoa. Orotarako erresistentzia: 10 + 20 + 5 = 35 W.

Horrek esan nahi du serie-erresistentzia batzuen ordez, horien batura duen erresistentzia bakarra jar daitekeela.

  Erresistentziak paraleloan. Kontuan hartu erresistentziak banatu egiten direla.

Erresistentzia batzuk paraleloan daude muturrak puntu baten lotuta dituztenean.

Irudian agertzen denez, erresistentzien ezkerreko muturrek puntu batean egiten dute bat, eta gauza bera gertatzen da eskuineko muturrekin. Kasu honetan, 2, 3 eta 4 W-eko erresistentziak paraleloan daudela esaten dugu.

Paraleloan dauden erresistentzien baliokidea honela kalkulatzen da:

           Zirkuitu mistoa:

           Hargailuak seriean nahiz paraleloan konekta daitezkeen bezalaxe, zirkuituek ere akoplaturik izan ditzakete serieko eta paraleloko hargailuak nahasirik. Zirkuitu horiek mistoak dira. Irudian ageri da horren adibide bat. Bertan argi dago, R2 eta R3 erresistentziak paraleloan lotuta daudela eta, era berean, horiei dagokien erresistentzia baliokidea seriean konektaturik dago R1-i.

Erresistentzien kolore-kodea:

Erresistentzien gutxi gora-beherako balioa ezagutzeko kolore-kodea erabiltzen da. Kolore-kode hau gehienbat erresistentzia elektrikoekin erabiltzen da, baina kondentsadoreekin ere erabil daiteke aldaketa txiki batzuk eginda.

Lehenengo eraztuna (A) balioaren lehen zifra da.
Bigarren eraztuna (B) balioaren bigarren zifra da.
Hirugarren eraztuna balioaren hirugarren zifra da. Eraztun hau ez da izaten erresistentzia guztietan.
Laugarren eraztuna (C) biderkatzailea da.
Bosgarren eraztuna (D) perdoia da.

Testua eta irudiak: jakinbai.eus eta wikipedia.org